Đại đa số bạn trai không có tiểu tâm nầy. Khi bạn phải chia tay với một người bạn yêu, bạn hay bị cám dỗ về điều răn thứ sáu của chân giáo. Thế mà khi viết những cánh thư tỏ niềm ái ân thì chẳng những lẹ như Kiều (vạch da cây vịnh bốn câu ba vần) mà còn đầy hình ảnh, màu sắc, văn chất, văn khí, đủ điều.
Họ vẽ trong trí hình ảnh tuyệt vời khả ái của người bạn trăn năm mai hậu. Mà thường tuổi thơ hay làm nhiều việc tuổi già rơi lệ. Trần hoằng Mưu cũng nói không người nào là dạy không được.
Có những chân lý phải nói và có những chân lý không nên nói. Điều nầy dĩ nhiên vì bạn trai giàu lương tâm nhất là khi họ được huấn luyện về lương tâm chức nghiệp. Ngay khi họ hối hận vì thất bại thì lòng họ đã có mầm làm lỗi nữa để họ thất bại nữa vìtính họ thay đổi: nay họ nghĩ đen mai họ nghĩ trắng và lúc trắng sẽ có thể đen.
Khi lương tâm bị coi thường thì ái tình chỉ còn là nhục tình và chỉ nhắm một mục đích là nhục lạc. Nhiều bạn trai ở các trường trung học trường công cũng như tư bây giờ có học là bao nhiêu đâu. Trong mấy chương sau tôi sẽ nói thẳng bao nhiêu điểm tệ của họ.
Gần gũi nhiều nam thanh bị cơn khủng hoảng tinh thần nầy, tôi hỏi họ tại sao buồn. Sự phải quấy rối với thượng cấp hay kẻ thuộc hạ trong tinh thần biết ơn, lịch sự, lòng bạn trai cũng mất dần. Điều nầy không lạ: họ yêu vì bảntính họ thèm yêu.
Hai cánh tay, bàn tay trông to cứng, thân hình vạm vỡ, và bộ chân vững chắc, mạnh mẽ. Nhưng phần đông bạn trai gọi được là chịu đựng hơn bạn gái trong những môn học đòi nhiều suy nghĩ. Còn họ nghĩ sao nói vậy.
Còn bao nhiêu vòi lửa ô uế phát xuất từ cõi lòng thờ lạy vật chất, tàng trữ như uế vật trong cái nhà mà Đức Giê Su gọi là mả tô vôi. Trong chương sau tôi sẽ bàn rộng vấn đề nầy. Ngoài ra những trường hợp đó họ để ý mà làm thinh và lo chơi, lo làm những việc gì họ thích.
Họ vẽ trong trí hình ảnh tuyệt vời khả ái của người bạn trăn năm mai hậu. Nhưng ai đừng tưởng lòng hy sinh ấy bao la vậy rồi tưởng bản sao, nói nặng nhẹ, bạn trai đều giúp đỡ đâu. Trong nhiều tác phẩm nhất là trong người bản lĩnh, tôi nói thời đại ta ai cũng thấy cần những đầu óc già giặn để xây dựng nhưng lại người ta ưa sống trẻ, quảng cáo trẻ, nỗ lực tìm mọi phương cách cho mình trẻ.
Tạo hóa cho một năng lực sáng tạo và trong người đ àn bà. Duy có điều khi chưa trấn tĩnh được tâm hồn, bạn trai có thể thả hồn theo những mơ mộng kiểu René, của Chateaubriand mà làm cho con người nội tâm yếu đuối. Bao nhiêu công trình khảo cứu nhân loại cũng đang chờ ở lòng hăng hái của bạn.
Yêu là một bản năng. Tôi đã tốn nhiều thời giờ để theo quan sát một số bạn trai xấu số, thấy họ có một lối sinh hoạt hình như độc lập với cuộc sinh hoạt thông thường trong xã hội. Ghê gớm nữa là có không ít nam thanh đi đâu cũng lận kè kè trong lưng hằng lố hình chụp các kiểu ăn chơi sặc mùi dâm lụy của thanh lâu.