Nói họ nhát, thì đúng. Tuy vậy, người ta có thể chế ngự nó được. Rồi nói thanh niên người ta liền nghĩ tương lai.
Có một điểm tâm lý sâu xa nầy là đối với người càng ruột thịt người ta càng ngại nhìn nhau, bàn tâm sự, mưu tính lý tưởng với nhau. Điều nầy dĩ nhiên vì bạn trai giàu lương tâm nhất là khi họ được huấn luyện về lương tâm chức nghiệp. Nhà giáo dục coi chừng những bạn trai nhược chí.
Tuy nhiên có một số nô lệ trang sức, không thua bạn gái. Người nói với Nhân tổ: Hãy lớn lên, sinh miêu duệ đầy quả địa cầu (Gén. Trong đám bạn đồng niên đông đúc, họ trửng giỡn um sùm.
Còn nhiều nguyên nhân khác, nhưng phải chịu nguyên nhân chính là người ta vấp té trong tồi phong bại tục. Họ phải mang trong mình lá bùa chí dũng. Người lớn xung quanh họ thì đua xa xí thì họ cũng đấu tranh lảng tiêu.
Có bạn trai khác bối rối trong một thời gian vì thấy quanh cơ quan sinh dục của mình có những dương mao. Người gái ấy bổng nhiên làm thần tượng trong tâm hồn bạn. Ôi! Duyên! Sao thoi én chiều mồng ba.
Họ vẫn nhận phần xác là phương thế của phần hồn, vẫn nhận sự cần thiết của các hoạt động trong thế gian như họ mê say một phần hơn các hoạt động ấy là sự kết hợp triếng trang với Thượng đế trong một tình yêu phụ tử tuyệt vời cao quí. Tuy vậy, chớ tình yêu chan chưá trong nếp sống của họ đối với bạn đời của mình. Họ hãnh diện khi mẹ mượn rinh một cối đá, chị nhờ bữa một ống củi.
Cha rầy anh, chị, họ phớt qua vấn đề gì đó có ý giấu họ: họ để ý nghe lắm lúc họ hiểu được thâm ý của cha tại sao rầy, tại sao không muốn cho họ biết. Nhưng vào tuổi dậy thì, bạn trai như tôi đã nói bắt đầu ngắm nét đẹp của thiên nhiên. Họ buồn tiếc vì tại sao chồng mình trong buổi sơ giao có vẻ thùy mị hiền lương mà sau những ngày tân hôn tuần trăng mật lắm lúc hung ác quá.
Một cái nhăn trán, nhướng mày, chớp mắt, trợn mắt, liếm môi, cười mỉm, gật đầu của bạn gái nói lên sự theo dõi theo kiểu nào đó của nguồn tình cảm của họ. Cứ chung mà nói bạn trai lúc dậy thì, hay có bạn trai khác làm tri âm có tướng diện cô gái nhà lành. Một lương tâm lành mạnh được huấn luyện trong lò tôn giáo, như trong công giáo chẳng hạn, lúc thối tiền lộn, lấy dư của kẻ khác năm cắc bạc là lo âu, bối rối.
Nhưng cách chung bạn trai không có tâm hồn lầy lụa sớm quá vậy. Muốn nắm tâm hồn bạn trai mà bỏ qua khía cạnh nầy thì nhất định hỏng. Ơû đây chúng ta khoan đặt lý tưởng của ái tình, đừng nói vấn đề luân lý, nghĩa là bảo ái tình phải thế nào, làm sao.
Bạn trai thì thẳng như ruột ngựa, ưa đại cương, tổng hợp. Vì bẩm phú bạn trai quá thiên trí mà ít thiên cảm nên khi sống nhiều về nội tâm, khi bận rộn về tinh thần, khi được huấn luyện về ý chí, gương mặt họ trầm tĩnh, tướng tá họ trầm mặc, lời nói họ tiết kiệm, cử chỉ họ cân đo. Thứ lương tâm tự nhiên căn cứ vào lương trí để xét đoán họ đã bị cướp giựt và thế lại bằng thứ lương tâm có thể vừa ôm ai hôn xong rồi thọc huyết người đó.